Birçok insanın ilişkisi içerisinde en çok korktuğu şeydir aldatılmak. Aldatılan kişi, kendisinin yetersiz, değersiz, tercih edilmeyen ve hatta sevilmeyen birisi olduğunu düşünür ve bunları düşünme ihtimali bile birçoğumuz için oldukça sarsıcıdır. Peki, ama neden aldatırız?
Ancak son dönemde yapılan araştırmalar aldatan bireylerin illa da partnerlerini yetersiz, değersiz buldukları ve/ya sevmedikleri için aldattığını göstermiyor. Aksine ilişkisel ve kişisel bir çok farklı sebebin aldatmaya yol açtığı işaret ediliyor.
Aldatmanın arkasındaki bazı sebepleri şu şekilde sıralayabiliriz:
1. İlişki içerisindeki olası bir çatışmadan kaçınmak
Birçoğumuz gerek romantik gerekse de arkadaş-aile gibi yakın çevremizdeki ilişkilerde olası bir tartışma ve çatışmadan kaçınma eğiliminde oluruz. Bunun sebebi o günümüzü mahvetmemek, herhangi bir tartışma veya çatışma içerisine girip gerilmemek ve öfkelenmemek olabilir. Ancak günü kurtarmaya yönelik bu tip girişimler, uzun vadede ilişkileri kopma noktasına getirir ve ilişki içerisindeki bireylerin birbirilerinden uzaklaşmasına sebep olur.
Neden aldatırız sorusunun cevabının bir kısmı da budur. Aldatan kişi partnerinde rahatsız olduğu durumları dile getirmekten kaçınabilir. Bu durum kısa vadede gerginliği önlese de uzun vadede partnerden soğuma, uzaklaşma ve kurulan derin ilişkinin yüzeyselleşmesine sebep olur. Yüzeyselleşen ve kopuk bir ilişkide birey kendi duygusal ve cinsel ihtiyaçlarını karşılayabilmek adına başka partner(ler)e yönelebilir.
2. İlişki içerisinde karşılan(a)mayan ihtiyaçlar
Her ilişki bir veya birden fazla ihtiyacın karşılanması için kurulur ve bu durum insanın doğası gereği son derece normaldir. Hiç bir şekilde hiç bir ihtiyacımızın karşılanmadığı bir ilişkide insani yapımızdan ötürü kalamayız. Özellikle romantik ilişkiler her birimizin fazlaca duygusal yatırım yaptığı; yani öbür yakın çevre ilişkilerimize nazaran daha çok ilgi, sevgi, takdir vb. gibi ihtiyaçlarımızın karşılanmasını beklediğimiz ilişkilerdir. Bu sebeple romantik ilişki içerisinde karşılan(a)mayan bir ihtiyaç bizi sandığımızdan çok daha fazla etkiler. Peki, neden aldatırız yani aldatmaya sebep olan nedir? Bu ihtiyaçlar cinsel olabileceği gibi aynı zamanda duygusal da olabilir. Çoğunlukla cinsel ihtiyaçların karşılanmaması sebebiyle aldatmanın ortaya çıktığı düşünülse de aslında duygusal ihtiyaçların karşılanmadığı bir ilişkide de aldatılma oranı bir o kadar fazladır.
Duygusal ihtiyaçlar arasında takdir edilme ve onaylanma, sevginin anladığımız bir dilde iletilmesi ve gösterilmesi, duygu ve ihtiyaçlarımızı ifade edebileceğimiz bir alanın karşımızdaki tarafından bize tanınması (duygu ve ihtiyaçlarımızı dile getirdiğimizde aşağılanmamak, eleştirilmemek vb.), spontanite ve eğlence alanlarımızın bize verilmesi (deşarj olduğumuz alanların kısıtlanmaması) ve sağlıklı sınırlar (kişisel alana müdahale edilmemesi) yer almaktadır. Bu ihtiyaçlardan bir veya bir kaçı karşılanmadığında psikolojik olarak sıkıntı yaşarız. Sağlıklı bir duygu durumunu sürdürebilmek içinse bu ihtiyaçlarımızın bir an önce karşılanmasına dair bir güdülenme deneyimler ve ihtiyaçlarımızı karşılayabilecek olası kaynaklara yöneliriz. Bu yönelmenin bir sonucu olarak da aldatma ve aldatılma yaşanabilir.
3. Pasif agresif ve cezalandırıcı tutumlar
İlişkide aldatmanın yaşanmasının bir diğer sebebi de aldatan kişinin öfkesini göstermek yerine partnerine karşı pasif agresif bir tutum içerisinde olması olabilir. Örneğin partnerine çok öfkelenmiş, kendi sınır ve haklarının ihlal edildiğini düşünen ve/ya partneri tarafından oldukça örselenmiş, incinmiş bir birey bu duygularını partnerine açıkça göstermek yerine partnerini aldatarak farkında olmayarak onu cezalandırmaya ve/ya ondan intikam almaya çalışıyor olabilir.
4. İlişkiyi bitirememe
Birçok ilişkide aldatmanın bir diğer sebebi de ilişki içerisindeki bireylerin ilişkilerini bitirmeye yanaşmaması ancak doyurulmayan cinsel ve/ya duygusal ihtiyaçlarını başka kaynaklara yönelerek doyurmaya çalışması olabilir. Özellikle toplumumuzda, bir kere evlenildiyse ayrılığın bireyler veya en azından bireylerin aileleri için söz konusu olmaması, çocuk, maddiyat, sosyal statü, hayatın bir anda değişmesine karşı yeterince cesur davranılamaması vb. gibi nedenlerden ötürü çiftler ayrılık kararı almaya yanaşamayabilir.
Bu durum yine kısa vadede işlevsel gibi görünse de uzun vadede çiftleri oldukça kötü etkilemektedir. Öyle ki sadece aldatılan birey değil, aldatan bireyin psikolojisi de bu durumdan olumsuz etkilenmektedir. Eve gelip “normal” hayatına devam eden ancak insani ihtiyaçlarını karşılayıp psikolojik sağlığını koruyabilmek için diğer dış kaynaklara yönelen aldatan bireyler gün sonunda ikili bir yaşam yaşar hale gelir ve bu durum depresif duygu durumu, kaygı, özdeğer-özsaygı problemlerine yol açabilmektedir.
5. Kişisel sebepler: Aşırı ilgi ve sevgi, sınırsız özgürlük isteği
Her birimiz duygusal ilişkilerimiz içerisinde ilgi ve sevgi, takdir edilme ve onaylanma bekleriz. Bu durumda herhangi bir terslik yoktur çünkü bunlar temel duygusal ihtiyaçlarımızdan bir kaçıdır. Ancak bazı bireylere aldıkları sevgi ve ilgi, gösterilen takdir ve onaylanma yetememektedir. Bunun bir sonucu olarak romantik ilişkilerinde partnerleri onlara ne kadar ilgi, sevgi, şefkat, takdir edilme ve onaylanma gösterse de bu durum yeterli olmaz ve dış kaynaklardan da bunları beklerler. Bu neden aldatırız sorusunun bir yanıtı olarak düşünebiliriz.
Benzer bir şekilde, her birimiz kişisel alanlarımız içerisinde özgür olabilmek, kendi istek ve ihtiyaçlarımız doğrultusunda kimsenin boyunduruğu altına girmeden isteklerimizi hayata geçirmek isteriz. Ancak bazı bireyler için en ufak bir kural (romantik ilişkilerin doğası ve sürdürülebilirliği gereği oluşan genel ve basit kurallar) dahi kendi benliklerine ciddi tehditlerdir ve bu tehditleri bertaraf etme ihtiyacı hissederler. Bu ihtiyaç ve arzulanan sınırsız ihtiyaç doğrultusunda da partnerlerini cinsel ve/ya duygusal olarak aldatırlar. Bu ve benzer durumların altında narsistik kişilik örüntüleri yatıyor olabilir ve bu bireylerin psikoterapi süreçlerine girmelerinin faydası olacaktır.
Özetle Neden Aldatırız? sorusunun bir kaç cevabı aşağıdaki gibidir.
- İlişki içerisindeki olası bir çatışmadan kaçınmak
- İlişki içerisinde karşılan(a)mayan ihtiyaçlar
- Pasif agresif ve cezalandırıcı tutumlar
- İlişkiyi bitirememe
- Kişisel sebepler: Aşırı ilgi ve sevgi, sınırsız özgürlük isteği